حتّى در جنگ باید عدالت وحقّ رعایت شود...

سوره مبارکه بقره آیه شریفه 190
وَقَتِلُواْ فِى سَبِیلِ اللَّهِ الَّذِینَ یُقَتِلُونَکُمْ وَلاَ تَعْتَدُواْ إِنَّ اللَّهَ لاَ یُحِبُّ الْمُعْتَدِینَ‏
معنای آیه:
و در راه خدا با کسانى که با شما مى ‏جنگند، بجنگید ولى از حدّ تجاوز نکنید، که خداوند تجاوزکاران را دوست نمى‏ دارد.
پیام آیه:
*در این آیه ضمن تصریح به ضرورت دفاع و مقابله در برابر تجاوز دیگران، یادآور مى‏ شود که در میدان جنگ نیز از حدود و مرزهاى الهى تجاوز نکرده و متعرض بیماران، زنان، کودکان و سالمندانى که با شما کارى ندارند نشوید.

*قبل از دعوت آنان به اسلام، دست به اسلحه نبرید و شروع کننده جنگ نباشید و مقرّرات و عواطف انسانى را حتّى در جنگ مراعات کنید.
*بعضى از صفات، در شرایط مختلف ارزش خود را از دست مى ‏دهند؛ مثلا ترحّم یک ارزش است، ولى ترحّم بر پلنگ تیز دندان، ستمکارى بر گوسفندان است.
*حتّى در دفاع از حقّ طبیعى خود، باید خدا را در نظر گرفت. با آنکه آنان جنگ را علیه شما آغاز کردند و شما باید دفاع کنید، ولى باز هم «فى سبیل اللَّه» باشد.

رعب و وحشت، از عوامل شکست کفّار در جنگ بدر بود...

سوره مبارکه انفال آیه شریفه 12
إِذْ یُوحِى رَبُّکَ إِلَى الْمَلَئِکَةِ أَنِّى مَعَکُمْ فَثَبِّتُواْ الَّذِینَ ءَامَنُواْ سَأُلْقِى فِى قُلُوبِ الَّذِینَ کَفَرُواْ الرُّعْبَ فَاضْرِبُواْ فَوْقَ الْأَعْنَاقِ وَ اضْرِبُواْ مِنْهُمْ کُلَّ بَنَانٍ‏
معنای آیه:
(به یادآور) زمانى که پروردگارت به فرشتگان وحى کرد که من با شمایم، پس شما افراد با ایمان را تقویت کنید، من نیز به‏زودى در دلهاى کافران، رُعب وترس خواهم افکند، پس فرازگردن‏ها را بزنید وهمه‏ى سرانگشتانشان را قلم کنید (وقطع کنید تا نتوانند سلاح بردارند.
پیام آیه:
*وارد کردن ضربه بر سر و مغز کفّار یا زدن سر انگشتان دست و پاى آنان، توان رزم و اسلحه به دست گرفتن را از آنان مى‏گیرد. و احتمال دارد بیانگر این باشد که اگر دشمن پیاده است، هدف سر او باشد و اگر سواره باشد، دست و پاى او را هدف قرار دهید.
*از امدادهاى الهى در جنگ بدر ایجاد رعب و وحشت در دل لشکریان کفر بود،
گزارشگران مخفى سپاه اسلام، از اردوگاه دشمن خبر آوردند که دشمن با آن همه امکانات و ساز وبرگ، بسیار ترسیده و بیمناک مى‏باشد، امّا در مقابل سپاه کوچک اسلام، با وجود کمى نفرات و امکانات، روحیّه‏اى بسیار عالى داشتند.
*قدرت و امکانات، به تنهایى عامل آرامش نیست. چرا که در جنگ بدر، مسلمانان با کمى نفرات، آرامش یافتند، امّا دشمنان فراوان و مجهّز، هراسناک شدند.

یادآوری امدادهای الهی در جنگ بدر به مسلمین...

سوره مبارکه انفال آیه شریفه 11
إِذْ یُغَشِّیکُمُ النُّعَاسَ أَمَنَةً مِّنْهُ وَیُنَزِّلُ عَلَیْکُم مِّنَ السَّمَآءِ مَآءً لِّیُطَهِّرَکُم بِهِ وَیُذْهِبَ عَنکُمْ رِجْزَ الشَّیْطَنِ وَلِیَرْبِطَ عَلَى‏ قُلُوبِکُمْ وَ یُثَبِّتَ بِهِ الْأَقْدَامَ‏
معنای آیه:
(به یاد آورید) زمانى که (خداوند) از سوى خود براى آرامش شما، خوابى سبک بر شما مسلّط ساخت واز آسمان بارانى بر شما فرستاد تا شما را با آن پاک کند وپلیدى (وسوسه‏) شیطان را از شما بزداید و دلهاى شما را محکم و گام‏هایتان را با آن استوار سازد.
پیام آیه:
*لشکر قریش با ساز و برگ جنگى فراوان و آذوقه‏ کافى و حتّى زنان خواننده براى تقویت روحیّه جنگ‏جویان، وارد منطقه‏ بدر شدند و ابتدا چاه‏هاى آب را در اختیار خود گرفتند ولى مسلمانان دچار تزلزل بودند.
*پیامبر که مى‏دید یارانش ممکن است شب را به آرامى نخوابند و فردا با جسم و روحى خسته در برابر دشمن قرار گیرند، بشارت داد که فرشتگان الهى به یارى آنان خواهند آمد و آنها را دلدارى داد به طورى که شب را به آرامى خوابیدند.
*از طرف دیگر علاوه بر کمبود آب براى تطهیر و رفع تشنگى، مشکل اساسى منطقه‏ بدر، وجود شن‏هاى نرم و روان بود که پاها در آن فرو مى‏رفت، در آن شب باران بارید و مسلمانان دلگرم شدند و زمین زیر پایشان سفت شد.
*البتّه ممکن است مراد از ثبات قدم در آیه، همان استقامت و پایدارى باشد، نه محکم‏شدن پاها در زمین باران خورده. هر دو احتمال نیز با هم ممکن است.

داستان جنگ احزاب...

سوره مبارکه احزاب آیه شریفه 9
یَآ أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ اذْکُرُواْ نِعْمَهَ اللَّهِ عَلَیْکُمْ إِذْ جَآءَتْکُمْ جُنُودٌ فَأَرْسَلْنَا عَلَیْهِمْ رِیحاً وَ جُنُوداً لَّمْ تَرَوْهَا وَ کَانَ اللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِیراً
معنای آیه:
 اى کسانى که ایمان آورده ‏اید! نعمت خدا را بر خود به یاد آورید، آن گاه که (دشمنان شما در قالب) لشکریانى به سراغتان آمدند، ولى ما (براى دفاع از شما) تند بادى (سخت) و لشکریانى که آنها را نمی ‏دیدید بر آنان فرستادیم، (و بدین وسیله دشمنان را قلع و قمع کردیم)، و خداوند به آنچه انجام می‏دهید بیناست.
پیام آیه:
*این آیه ، به جنگ احزاب مربوط است که در سال پنجم هجرى واقع شد.
*در این جنگ که یهودیان و مشرکان و منافقان قصد کودتا و تصرّف مدینه را داشتند، مسلمانان با پیشنهاد سلمان فارسى و موافقت پیامبر اکرم‏(ص) اطراف مدینه را خندق کندند و در برابر دشمن استقامت کردند.

ممنوعیّت عقب‏ نشینى از جنگ...

سوره مبارکه مائده آیه شریفه 21
یَقَوْمِ ادْخُلُواْ الْأَرْضَ الْمُقَدَّسَةَ الَّتِى کَتَبَ اللَّهُ لَکُمْ وَلَا تَرْتَدُّواْ عَلَى‏ أَدْبَارِکُمْ فَتَنْقَلِبُواْ خَسِرِینَ‏
معنای آیه:
(موسى فرمود:) اى قوم من! به سرزمین مقدّسى که خداوند براى شما مقرّر کرده وارد شوید و به پشت سر خود برنگردید که زیانکار می‏گردید.
پیام آیه:
* رابطه‏ رهبر و مردم، باید عمیق و عاطفى باشد.
*سرزمین‏هاى مقدّس را باید از چنگ نااهلان بیرون آورد.
*همه جاى زمین یکسان نیست، برخى جاها قداست دارد.
*ممنوعیّت عقب‏ نشینى از جنگ، نشانه‏ روحیّه‏ عصیان‏گرى گروهى ازبنی ‏اسرائیل  می‏باشد.
*فرار از جبهه، حرام است و برخوردارى از نعمت‏هاى الهى، مسئولیّت دارد.

پیکار در راه خدا...

سوره مبارکه صف آیه شریفه 4
إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الَّذِینَ یُقَاتِلُونَ فِى سَبِیلِهِ صَفّاً کَأَنَّهُم بُنْیَانٌ مَّرْصُوصٌ‏
معنای آیه:   
 همانا خداوند کسانى را دوست دارد که صف بسته در راه او پیکار کنند،چنانکه گویى بناى بسیار مستحکم سربى هستند.
پیام آیه:
«بنیان» به معناى ساختمان و «مرصوص» به معناى سُرب است و «بنیان مرصوص» یعنى ساختمانى که از فرط استحکام، گویى از سرب ساخته شده است.
*خداوند درآیه قبل، ا از کسانى که شعار جهاد و پیکار دادند، ولى به آن شعارها عمل نکردند انتقاد کردهع، لذا خداوند فرمود: کسانى که عمل نکردند مورد غضب هستند، امّا در این آیه از کسانى که به شعار و وعده خود عمل کردند، تمجید کرده و محبوب خدا دانسته است. «ان اللّه یحبّ الّذین یقاتلون»
*در تاریخ آمده است که در جنگ صفین حضرت امیرعلیه السلام براى بالا بردن انگیزه یاران خود، این آیه را تلاوت فرمودند.